شهري – ساخت شهر

پس از پرداخت، لينك دانلود فايل براي شما نشان داده مي شود

پرداخت و دانلود

يكي از مباحث بسيار مهم در برنامه ريزي شهري تجزيه و تحليل چگونگي اشغال فضاي يك شهر يا به عبارتي ساخت آن شهر مي باشد. در اين فصل مفوم ساخت شهر ، رويكردهاي مرتبط ، و مهمترين نظريات ساخت شهر ارائه مي گردد . علاوه بر متون اين فصل تصاوير آورده شده حائز اهميت مي باشد به طوري كه از آنها سوالات متعددي در آزمون هاي سنوات قبل مطرح شده است .

ساخت شهر :

تجزيه و تحليل چگونگي اشغال فضاهاي يك شهر و نحوه قرار گرفتن اجزاي نظام شهري و كشف نظم و قوانين حاكم بر آن ساخت شهر مي باشد . به عبارتي در ساخت شهر به چگونگي ايجاد و ترتيب قرارگيري بخش ها و منطقه هاي شهر و چگونگي توسعه آنها و سرانجام به استفاده از اراضي شهري براي اجزاء و عناصر كالبدي شهر پرداخته مي شود .

رويكردهاي مربوط به ساخت شهر :

سه رويكرد اصلي در مطالعه ساخت شهر وجود دارد . رويكرد اكولوژيك ؛ رويكرد اقتصادي ؛ رويكرد نظام فعاليت

رويكرد اكولوژيك : اين رويكرد از سوي مكتب اكولوژي شهري و تعدادي از جامعه شناسان زير نظر ارنست برگس مطرح شد . بر اساس اين رويكرد ثبات و پايداري شهرها به وسيله پنج عامل : محيط طبيعي ؛ فن آوري ؛ سازمان شهري ؛ عوامل اجتماعي- رواني تاثير مي پذيرد . مفوم رقابت از مفاهيم اساسي در اين رويكرد است كه از علم اكولوژي گرفته شده است . اين رويكرد از تفكر داروينيسم اجتماعي ، فرهنگ و اقتصاد نئوكلاسيك تاثير پذيرفته است .

رويكرد اقتصادي : اولين تحقيقات در اين زمينه توسط ريچارد هرد و به سال ١٩٠٣ انجام شد . وي نظريات ريكاردو در مورد اراضي كشاورزي را به اراضي شهري تعميم داد . اولين اصل اين رويكرد اين است كه ارزش اراضي شهري نتيجه رانت اقتصادي يا رانت زمين است . به اين صورت كه در اين رويكرد ارزش اقتصادي و نوع كاربري زمين شهري وابسته به موقعيت مكاني زمين است كه با مفهوم فاصله از مركز شهر تعريف مي شود .

رويكرد نظام هاي فعاليت : اين رويكرد اگرچه الگويي ارائه نمي دهد ، ولي روشي براي نگرش به ساختار كاربري اراضي شهري است . در اين شيوه به الگوهاي رفتاري افراد ، موسسات و بنگاه ها در اشغال فضايي شهر توجه مي شود . در اين شيوه فعاليت هاي شهري برخاسته از الگوهاي رفتاري انسان در سه حالت طبقه بندي مي شود : فعاليت هاي روزمره ؛ فعاليت هاي نهادينه شده كه در نقاط خاص توسط سازمان ها و نهاد ها انجام مي شود ؛ سازمان فرآيندها كه پيچيده ترين وضعيت فعاليت هاي شهر است .

نظريه هاي مربوط به ساخت شهر

نظريه دواير متحدالمركز از ارنست برگس : اساس اين نظريه بر اين اصل استوار است كه توسعه شهر از ناحيه مركزي به طرف خارج شهر صورت گرفته و تعدادي مناطق متحدالمركز را تشكيل ميدهد . اين مناطق با ناحيه مشاغل مركزي شروع و به وسيله وسايل نقليه در حال تحول احاطه ميشود ، كه خود در حال تبديل به ادارات و صنايع سبك بوده و يا به واحدهاي مسكوني كوچكتري تبديل مي شوند . اين قسمت ناحيه اي است كه مهاجرين شهر به طرف آن جلب مي گردند . به نوبه خود يا مسكن كارگران است يا محل بعضي از ساختمان هاي قديمي . منطقه بعدي ، منطقه سفركنندگان كه در بيرون از منطقه ساخته شده شهر قرار دارد . قسمت اعظم منطقه سفركنندگان احتمالاً به صورت اراضي باير است اما دهكده هايي در آن وجود دارد كه قابل تبديل به سكونتگاه هاي خوابگاهي مي باشد.

گرچه برگس معتقد بود كه الگوي او به تبع ناهمواري ها و راه هاي ارتباطي نظم كاملاً هندسي خود را از دست مي دهد و در شهرهايي قابل تعميم است كه شديداً در حال صنعتي شدن است اما انتقاداتي به شرح زير به آن وارد شده است :

– الگوي برگس مناسب شهرهاي آمريكايي دهه ١٩٢٠ است و نمي توان آن را به همه شهرها تعميم داد .

– وجود شيب تغييرات در مرز نواحي به جاي حالت جبهه اي

– ناديده گرفتن عامل ارتفاع ساختمان ها يا گسترش عمودي شهر .

– بي توجهي به متغير اندازه .

نظريه همر هويت ؛ ساخت قطاعي شهر :

با ارائه يك الگوي بسط يافته و در انتقادي سازنده به نظريه برگس ، هومر هويت نظريه ساخت قطاعي را در سال ١٩٣٩ بيان كرد . او علاوه بر فاصله ، جهت را نيز مورد توجه قرار داد . وي گسترش شهر را به صورت قطاعي از دايره و در شكل شعاعي دانست كه از مركز شهر آغاز شده و در طول راه هاي اصلي پيش مي رود. نظريه ساخت قطاعي شهر قبل از هويت توسط ويليام هرد مطرح شده بود . هويت براي اراده نظريه خود عامل متوسط اجاره خانه را در نظر گرفت .

نظريه چانسي هريس و ادوارد اولمن امريكايي ؛ ساخت چند هسته اي :

در بسط نظريه برگس و با استفاده از نظريه ساخت قطاعي همرهويت ، چانسي هريس و ادوارد اولمن با تاكيد بر شهرهاي بزرگ نطريه ساخت چند هسته اي را مطرح كردند . بر اساس اين نظريه استفاده از زمين هاي شهر نه در كناره هاي يك هسته و يا يك مركز معين ، بلكه غالباً در اطراف چند هسته مستقل شهري ظاهر مي شود . عنوان هسته و مركز در اين نظريه ، به همه عواملي اطلاق مي شود كه در اطراف آنها امكان توسعه شهر وجود دارد . ريچارد چورلي و پيتر هاگت تعداد و موقع هسته هاي اصلي شهر را با وسعت ، جمعيت و عوامل تاريخي آن مربوط مي دانند . از نظر هارولد مه ير عامل استفاده از اتومبيل بعد از جنگ جهاني دوم باعث شكل گيري هسته هاي جديد مي شود . علل شكل گيري ساخت چند هسته اي از نظر چانسي هريس و ادوراد المن عبارت است از :

– فعاليت هاي ناهمسان و ناهماهنگ منطقه اي از شهر ممكن است باعث ظهور هسته هاي جديد شهري مي شود .- فعاليت هاي ويژه و تخصصي – وجود تفاوت فاحش در ميزان اجاره – ويژگي هاي فيزيكي محل استقرار شهر

ساخت ستاره اي :

نظريه ساخت دايره اي شكل شهر نمودار حالت ساكن و ثابت نمي باشد . بلكه دراغلب موارد به علت رشد و توسعه شهر ، متحرك و غير ثابت است . توسعه شهر به دو صورت عملي مي شود : يا در اطراف خود توسعه پيدا مي كند و يا به وسيله عمل تمركز در داخل آن رشد پيدا نمايد. در جريان دگرگونيهايي كه در نتيجه عملكرد امكانات حمل و نقل و شبكه راه ها در سطوح شهري مشاهده مي گردد ، شكل دايره اي مناطق متحدالمركز تعديل يافته و به شكل شعاعي يا ستاره اي تبديل مي شود و به توسعه شهر ساخت ستاره اي مي بخشد .

ساخت عمومي شهر :

اين نظريه توسط رابرت ديكنسون مطرح شد و در محدوده آن مناطقي را به شرح زير تعيين مي كند :

– منطقه مركزي : شامل مركز و بخش قديمي شهر

– منطقه مياني : كه شامل منطقه مسكوني متراكم مي شود و صنايع سبك كوچك را نيز در خود جاي داده است . منطقه مياني منطقه رو به پژمردگي ناميده مي شود .

– منطقه بيروني : عموماً به عنوان يك منطقه مسكوني به شمار مي رود . اين منطقه ، منطقه اي باز با فضاهاي پر وسعت و پارك هاي عمومي است .

– حاشيه شهر يا مرزهاي دهشهر : اين منطقه ، بيرون از حومه هاي شهري و در آن سوي مرزهاي ادراي شهر واقع شده است و يك حوزه وسيع روستايي به شمار مي آيد.

نظريه ساخت طبيعي شهر :

مشخصات طبيعي شهر و خصيصه هاي فرهنگي مردمي كه در آن زندگي مي كنند ، ساخت طبيعي شهر را معلوم ميدارند . اين نظريه به طبيعت انسان و خصيصه هاي فرهنگي او بيش از موقع طبيعي سكونتگاه هاي شهري اهميت مي دهد . اين نظريه به ساخت مناطق داخلي شهرها بيش از شكل فضاي كلي آنها تاكيد مي كند و مي تواند تنها به عنوان يك نظريه تكميلي با ديگر نظريه ها به كار گرفته شود .

نظريه ساخت خطي يا كريدوري :

ساخت ستاره اي شكل شهرها كه بعدها به ساخت دايره اي تبديل شد ، امروزه با ايجاد بزرگراه ها تمايل به توسعه خطي يا كريدوري در مسير اين بزرگراه ها را دارد . اين طرح يكي از عوامل اصلي توسعه شهري در سال هاي اخير را به وجود آورده و استخوانبدي اصلي آن را بزرگراه هاي جديد و خطوط آهن برقي توأم و همزمان با هم شكل داده اند . بعضي از جغرافيدانان ، به هم پيوستگي خطي شهرهاي مهم از طريق مسيرهاي كاملاً مجهز حمل و نقل را سيستم خطي يا كريدوري اطلاق مي كنند . وبل از دانشگاه اونتاريو پنج مرحله اقتصادي را مشخص مي كنند كه شهرهاي داراي سيستم كريدوري در سطوح قاره اي طي كرده اند : ١) مرحله كشت براي تامين معاش ٢) مرحله معاوضه تجاري ٣) مرحله نفوذ خطوط ريلي ۴) مرحله استفاده از اتومبيل ۵) مرحله وسايل نقليه سريع السير .

پس از پرداخت، لينك دانلود فايل براي شما نشان داده مي شود

پرداخت و دانلود